Theo chuyên gia kinh tế người Nhật Bản Yassuto Watanabe - Phó Văn phòng nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO), khu vực này cần phải chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo.

Nhiều rủi ro trong ngắn hạn

Theo chuyên gia Watanabe, khu vực ASEAN+3 đã phục hồi tăng trưởng thông qua việc tăng cường hội nhập thương mại và đầu tư so với tình hình trước cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Khu vực này hiện chiếm hơn một phần tư GDP thế giới và 30% thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, sự mở rộng trong thương mại quốc tế và sự phức tạp ngày càng tăng trong các mạng lưới tài chính và các hoạt động khác đang gia tăng rủi ro của dòng vốn. Để giảm thiểu những rủi ro này cần phải đảm bảo nỗ lực phối hợp ở cấp quốc gia, khu vực và toàn cầu.

Ông Watanabe cho rằng nhiều rủi ro vẫn còn trong ngắn hạn, đáng chú ý là mối đe dọa của chủ nghĩa bảo hộ, thắt chặt các điều kiện tài chính toàn cầu và hậu quả của các sự kiện địa chính trị. Giữa những mối quan tâm trước mắt này, khu vực ASEAN+3 cần phải theo dõi các nguồn lực cấu trúc toàn cầu có ảnh hưởng đến nền kinh tế của mình, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính.

Khi các xu hướng toàn cầu như công nghệ số, những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu và việc sử dụng công nghệ mới biến đổi bản chất của các giao dịch tài chính và kinh tế xuyên biên giới, các điều kiện thay đổi không chỉ mang tính quốc gia mà là mang tính khu vực, tính hài hòa.

Lấy ví dụ, dòng vốn đổ vào các thị trường mới nổi trong khu vực. Với công nghệ tạo điều kiện cho giao dịch tốc độ chớp nhoáng, những cú sốc bất ngờ trong dòng vốn là những rủi ro mà các nhà hoạch định chính sách phải đương đầu.

Khủng hoảng tài chính nếu xảy ra sẽ khiến nhiều người châu Á rơi vào tình trạng kiệt quệ. (Ảnh tư liệu)

IMF không còn giữ vị trí duy nhất

Mặc dù Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) là trung tâm của hệ thống tiền tệ quốc tế, là “lính cứu hỏa nổi tiếng nhất” để giúp các chính phủ đang gặp rắc rối trong một cuộc khủng hoảng nhưng chuyên gia Watanabe cho rằng hiện nay IMF không còn giữ vị trí duy nhất, vì ngày nay, một phần lớn của thế giới được ràng buộc bởi các thỏa thuận tài chính khu vực (RFA) có thể huy động nguồn lực tài chính cho các nước phải đối mặt với vấn đề thanh khoản tạm thời trong một cuộc khủng hoảng.

Một sự sắp xếp như vậy đó là Sáng kiến đa phương Chiang Mai (CMIM) được phát triển từ hệ thống hoán đổi tiền tệ giữa các nền kinh tế ở Đông Á sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 với Văn phòng Nghiên cứu kinh tế vĩ mô Asean+3 (AMRO).

RFA được coi là một thành phần quan trọng của mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu, trong đó, các thành phần khác gồm dự trữ ngoại hối, các hoán đổi song phương giữa ngân hàng trung ương và IMF. Sắp xếp tài chính toàn cầu và khu vực đang được tăng cường và phải cải thiện hợp tác với nhau để tạo thành một mạng lưới an toàn toàn diện và hiệu quả chống khủng hoảng tài chính và sự lây lan.

Ở cấp độ toàn cầu, IMF đang xem xét các cơ sở của mình định kỳ để đảm bảo sự đáp ứng nhu cầu tài chính của các thành viên trong bối cảnh phát triển kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính.

Ở Đông Á, AMRO với chức năng hỗ trợ CMIM đã triển khai hỗ trợ các thành viên trong 3 năm qua để thực hiện các thử nghiệm chung với IMF nhằm nâng cao tính sẵn sàng hoạt động. Nhận thức tầm quan trọng của sự hợp tác giữa các bộ phận khác nhau của mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu, AMRO đã tăng cường mối quan hệ với các đối tác khác nhau để trau dồi kiến thức chuyên môn.

Cần xây dựng mạng lưới an toàn khu vực

Theo ông Watanabe, xây dựng một mạng lưới an toàn khu vực mạnh mẽ là một dự án dài hạn. Trong nền kinh tế khu vực và toàn cầu đang thay đổi, có một số khía cạnh cần phải được tăng cường để thúc đẩy sự đóng góp của các tài trợ khu vực cho mạng lưới an toàn toàn cầu.

Thứ nhất, tăng cường sự phối hợp giữa nhiều tầng của mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu. Đây là điều kiện tiên quyết để cung cấp hỗ trợ kịp thời và hiệu quả cho các quốc gia đang cần tài trợ để hỗ trợ vị trí bên ngoài của họ. Các quốc gia có thể kết hợp việc sử dụng các công cụ khác nhau để tạo ra sự phối hợp về mặt thời gian và mức độ can thiệp.

Thứ hai, cần tăng cường hội nhập kinh tế khu vực cùng với vai trò của các thỏa thuận tài chính khu vực. Với những rủi ro bảo hộ gia tăng trong các nền kinh tế lớn cũng như những thay đổi trong mạng lưới sản xuất, cần phải tăng cường kết nối và tích hợp trong khu vực để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong khu vực và cải thiện khả năng phục hồi của khu vực trước những cú sốc bên ngoài.

Thứ ba, điều quan trọng đối với việc bố trí tài chính khu vực, ngoài vai trò cung cấp hỗ trợ thanh khoản ngắn hạn, nâng tầm chức năng của mình để đưa ra các khuyến nghị chính sách cho các thành viên đạt được sự ổn định kinh tế vĩ mô và tài chính, nhất là trong thời gian khủng hoảng.

Bên cạnh việc tăng cường mạng lưới an toàn tài chính khu vực và việc xây dựng dự trữ ngoại hối của mỗi nền kinh tế, các chính phủ đang xem xét sử dụng tiền nội tệ để giao dịch. Hiện tại, thương mại khu vực phụ thuộc nhiều vào việc sử dụng đồng USD mặc dù thương mại nội vùng đã phát triển đáng kể.

Việc tăng cường sử dụng tiền tệ trong khu vực sẽ giúp giảm rủi ro tỷ giá so với đồng USD. Hiện khu vực ASEAN+3 đang nắm giữ khoảng 6,2 nghìn tỷ USD trên tổng số 12,7 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại tệ của thế giới.

Trong nền kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu kết nối rất chặt chẽ, khủng hoảng tài chính buộc phải tái diễn bất cứ lúc nào. Không thể dự đoán được khi nào và ở đâu. Đó là lý do tại sao khu vực ASEAN+3 phải chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng sắp tới.